Asya Akkaşlı 11A

Akıl veya bilinç, insanlar için bir nimet midir, yara mıdır?

Bilgelik tektir, her şeyi her şeyle yöneten, düşünceyi bilmektir.

-Heraklitos

Bu soruya cevap verebilmek için, bireysel bakış açımızda düşünme yetimizi kavramalıyız. Akıl, kişinin kendisini iç çözümlemelerde bulacağı bir labirent olmalıdır. Birey kendisini anladığı ve çevresini kavrayabildiği ölçüde akıl yetisinden faydalanabilir. Benliğini çözememiş kişi, bilincine ulaşamamış insandır. Kişi kavrama olgusunda düşüncelerini ifade ederken aklını kötüye kullanıyorsa, bu yetenek bir yaraya dönüşebilir çünkü insanlara akıl doğayı, evreni, varoluş nedenini ve kişinin kendisini anlaması için bahşedilmiştir. Aklını kötülük yapmaya kullanmayan bir insan bile, çevresini veya kendisini algılamak için de kullanmıyorsa, sahip olduğu ayrıcalık ona göre değil demektir. Bu nedenle, eğer kişisel veya çevresel olguları anlamak amacıyla kullanılmayan, kullanıldığında da anlamsız farkındalıklar edinmek dışında başkalarının hayatını zorlaştıran bakış açılarına, eylemlere sahip olmak, aklı kötüye kullanmak ve dolayısıyla bir yara açılmasına sebep olmaktadır. 

Kendini bilmek, tüm bilgeliğin başlangıcıdır.

-Aristoteles.

Kullanılmayan akıl, paslanan kilit gibidir. Kapının ardında neler olduğunu ancak tahmin edebilir, hayal edebilirsiniz. Ancak kimse o kapının ardında ne bulacağını bilemez. Elmas bulabilirsin, kitap bulabilirsin. Ancak bulduğun şey boş bir oda olabilir. Bu oda sana huzur, başkasına huzursuzluk getirebilir. Kişi, kendi doğrularını ancak düşünerek bulabilir. Eğer göreceklerinden, öğreneceklerinden pişmanlık duyacak olsan bile, bilincinin farkında bile olmayan bir kimseye göre daha önde olursun. Bu da seni, kendisinin farkında ve yarasına göğüs gerebilen bir insan haline getirir. Kapının ardında bulacaklarını merak etmeyen insanın hayatında hazza, akla, niyete yer yoktur. O ancak açılabilecek yaralar hakkında düşünebilir. Ama aklını kullanan insan, hayatın gerçeğinin yaralardan oluştuğunu, mühim olanın denemek, yaraların arasında tutunacak bir amaç bulmak olduğunu bilir. 

Sorgulamadan geçen bir ömür, yaşamaya değmez.

-Sokrates.

Peki, bir kişinin aklını çevresini veya kendisini anlamak için kullanmaması, ama kendisi için de bu nimetin farkında olmaması yine de haksız bir kazanç, bir yara mıdır? Kişi, hayatında düşünmek için yeterli sebebi olmayan birisi olabilir. Hedef, aklın doğrularının bir sonucudur. Düşünerek karar veren bir insanın hedefinin olmaması olanaksızdır. Eğer insan, kendi elindeki elmasın değerinin farkında değilse, ucuz bir hayat yaşar. Önemli olan, hayatta mutlu olabilmektir. Insan doğasında düşünmenin temeli, hayata anlam katmak ve güvende hissetmektir. Eğer kişi, elindekinin değerini bilmeden kendisini güvende hissediyorsa, bu bir yara değildir. Öğrenilmemiş tecrübe, tecrübe değildir. Bu nedenle bireyin yara aldığını, aklını bilerek kullanmadığını ve isteyerek kötülük yapmadığını biliyorsak, bireyin kendisinde açacağı bir yara olmadığını da söyleyebiliriz. 

Düşünmek, parçaları birleştirmeyi gerektirir. Ve söz, yani anlamlı düşünce, bu bağ kurma gücünden doğar.

-Sokrates'in savunması.

Akıl, kişinin bu yetiyi nasıl kullandığına bağlı olarak faydalı veya zararlı olabilir. Bireyin yaşantısını, niyetini bilemeyeceğimizden net bir şey söylemek mümkün değildir. Yara, kişinin duruma nasıl baktığına göre değil değişebilir. Aklını kullanması gerektiğini idrak edemeyen insan, çevresine bir zararı dokunmadığı sürece bunu kötü bir deneyime çevirmiş sayılmaz. Kapının ardında elmaslar bulunan, bunu bilmeyen kişi, bir şey kaybetmemiştir. Asıl kaybeden, elmasları yanlış kullanandır. Bu nedenle, hayır, akıl yürütmenin, insanlar için nimet olduğunu düşünsem bile, düşünmeyen insan yara almaz. Hayatını boşa harcayan kişi, bunun farkında değilse yara almış sayılmaz. 

İhtiyacından fazlasını talep eden, onun faydasından mahrum kalır.

-Sokrates.

Kaynakça:

Sokrates'in Savunması/kitap 

Posta Gazetesi/site 

Milliyet Gazetesi/site

Kadem Vakfı Kitap Klübü/site

Asya Akkaşlı 1573 11/A