Ayşenaz Garip 11A

 

İnsan, kendi varoluşuna dair en büyük sırrı hem yükselişinin hem

de ıstırabının kaynağı olan o tek kelimede saklar: Akıl.                                       Peki bu benzersiz yeti, insan türü için bir yara mıdır yoksa bir nimet mi? Tarih boyunca bu soruya verilen yanıtlarda derin bir ayrışma yaşanmıştır. İşte tam da bu yüzden aklı anlamaya çalışmak yalnızca zihinsel bir uğraş değil, insanın kendi varoluşuna dönük en eski çabasının da ifadesidir. Bu çaba insanın kendine dönük en büyük sorgusudur; nereye kadar bilebilir, nereye kadar kendinden kaçabilir? Ve tam bu noktada akıl, insanın hem özgürlüğü hem de yükü haline gelir. Akıl düşüncenin ışığıdır; o ışık olmadan insan, kör bir varlıktan ibaret olur. Akıl, kelime anlamıyla düşünme, anlama ve yargılama gücüdür. İnsanı diğer canlılardan ayıran en temel yetidir. Felsefeye göre akıl tek bir tanıma sığdırılamaz. Çünkü kimi filozof için akıl bilginin kaynağı olurken kimi filozof için de yanılsamanın başlangıcıdır.  

Eğer akıl bir yaraysa, ruhumuzun en derin katmanına işlemiş ve asla kabuk bağlamayan bir izdir. Akıl insana farkındalık verir. Bu farkındalıklar sayesinde varoluşumuzun en çetin gerçekleriyle yüzleşsek de aynı zamanda insan olmanın en yüce niteliklerini de beraberinde getirir. Düşünme yetisi, bizi bilinçli ve sorgulayan varlıklar haline getirmiştir. Ancak bu yeti aynı zamanda huzursuzluğun, kaygının ve içsel çatışmalarında kaynağıdır. Akıl, bazen vicdanın sesiyle birleşerek, insanın kendi hatalarıyla baş başa kalmasını ve hatasından pişmanlık duymasını sağlaması da insanda yara açabilir. Akıl sayesinde insanlar neyin doğru neyin yanlış olduğunu sorgular. Bu sorgulama karar almayı zorlaştırır ve yanlış bir karar alındığında bundan suçluluk duyması insanda ağır bir yük oluşturabilir. Ayrıca kendi sonluluğunun farkına varma, varoluşunun anlamsız olma ihtimali, gerçekliği sorgulama, aşırı düşünmenin üzerinde bıraktığı olumsuz etki, seçimlerinin doğurduğu sorumluluklarının olması gibi birçok neden aklın bir yara olabileceği düşüncesini destekler.  

Fakat aklı bir nimet olarak da düşünebiliriz. Akıl bize yol gösterir. Aklımızı kullanarak bir konuda düşünce yürütür, konuşur, tartışır, analiz yapar ve sonuçlar çıkarırız. Bu yüzden aklın büyük bir nimet olduğunu söyleyebiliriz. Zira, insanı diğer canlılardan ayıran en belirgin özellik olarak aklı örnek verebiliriz. Aristoteles’e göre insan, “Zoon logon echon.” yani “Akıl sahibi canlı.” demektir. Akıl insanı doğanın geri kalanından ayırır. Descartes ise “Cogito, ergo sum.” Çevirisi olan “Düşünüyorum, öyleyse varım.” sözüyle aklın, varoluşun temeli olduğunu savunur. Ona göre akıl, kendini ve dünyayı anlamasının tek yoludur. Kant ise aklı, ahlaki bir sorumluluk alanı olarak ele alır. Ona göre akıl, yalnızca bilmek için değildir, doğru olanı yapmak içindir. Bu yüzden akıl, insana verilmiş olan bir nimet olsa dahi Kant için bu durum onu ne amaçla kullandığının sonucunda nimet olup olmayacağını belirler.

 Bizler akıl sayesinde öğrenir, geliştirir ve sürekli olarak kendimizi yenileriz. Akıl bize evreni ve insanı anlama yeteneği, seçim yapma özgürlüğü ve özgür ifade gücü verir. Bu sayede yaratıcılığımızı kullanarak medeniyetler inşa eder ve en önemlisi varoluşsal zorlukların ötesinde hayatımıza anlam katma olanağını sunar. Ayrıca tarih boyunca bilim, sanat ve felsefe gibi alanlardaki ilerlemeler aklın üretkenliğinin sonucudur. Bu nedenle akıl bence, insan türü için bir nimet hatta varoluşun en büyük nimetidir. Sonuç olarak aklı bir yara olarak görenler, acıya odaklanırken aklı bir nimet olarak görenler, o acının içinden çıkan güzelliğe odaklanır.  

 

 

-KAYNAKÇA

https://en.wikipedia.org/wiki/Socrates  http://erhanbas.blogspot.com/2019/10/aristoteles-slayt.html https://www.milliyet.com.tr/egitim/aristoteles-kimdir-eserlerinelerdir-kisaca-hayati-felsefesi-bilgi-varlik-ve-ahlak-anlayisi-

6701751

https://ansiklopedi.tubitak.gov.tr/ansiklopedi/akilcilik

                                  11-A  AYŞENAZ GARİP 305